جامعه شناس قهرمان

📝 یادداشت دکتر نعمت الله فاضلی، با عنوان جامعه شناس قهرمان

🔻۱۱ مرداد ۱۴۰۲

✅ چارلز رایت میلز از برجسته ترین جامعه شناسان نقاد جهان و قهرمان راستین جامعه شناسی است که تاثیرات عمیقی بر جامعه شناسی و جامعه آمریکا گذاشت. ۴۶ سال عمر کرد اما نقشی جاودان بر جای نهاد.

🔻با کتاب “بینش جامعه شناسی” اش شهره آفاق شد، اما چندین اثر بزرگ دیگر هم نوشت که بجز کتاب “یقه سپیدان” او اغلب کارهای بزرگش به فارسی ترجمه شده اند.

🔻پراگماتیست بود و علم را برای اهداف عملی و اصلاح جامعه می خواست.

✅ جامعه ما نیازمند اندیشمندان و جامعه شناسانی چون اوست.

🔻حسین ادیبی کتاب کم حجم و خواندنی “سی رایت میلز؛ جامعه شناس عدالت خواه”(۱۳۸۸) را نوشته و زندگی و اندیشه اش را به فارسی زبانان معرفی کرده است.

🔻میلز همسو با پارادایم کارکردگرایی ساختاری غالب در دانشگاه های ایران نیست، از اینرو اندیشه هایش به نحو جدی در دانشگاه ها مطرح نمی شود. ادیبی به درستی نشان می دهد میلز نه مارکسیست است نه لیبرالیست. همین موجب حاشیه ای شدن او در میان روشنفکران ما هم شده است.

🔻فضای دپارتمان های علوم اجتماعی ایران در احاطه کامل شکل مبتذلی از تجربه گرایی محافظه کار و کاسبکار است. این فضا اجازه نمی دهد اندیشمندانی مثل میلز مطرح شوند.

🔻در دانشگاه های ما حتی اندیشمندان انتقادی مانند پی یر بوردیو یا استوارت هال هم که مطرح می شوند، روح اندیشه شان ابتر و مثله می شود و در قالب ایده هایی بی بو و خاصیت در آورده می شوند، نه آن بوردیو و هال نقاد و روشنفکر، بل بوردیو و هال تهی از سویه های انتقادی اش.

🔻خواندن کتاب “بینش جامعه شناسی” که عبدالمعبود انصاری ترجمه کرده و همچنین کتاب ادیبی درباره میلز را توصیه می کنم.

✅ استاد حمید عضدانلو در پیامی تلگرامی در گروه فرزین شکوه خلاصه ای از اندیشه میلز را می نویسد که تقدیم تان می کنم.

🔻به طور خلاصه به چند نکتهء مهم در اندیشه های میلز می‌توان اشاره کرد.

🔻۱) معرفی مفهوم «پندار» یا «تخیل جامعه‌شناختی»: تلفیق تجربه‌های شخصی با ساختارهای اجتماعی گسترده‌تر و بافت تاریخی مربوط به آن.

🔻۲)  معرفی مفهوم «نخبگان قدرت» (power elite): نزد او، در آمریکا، گروه کوچکی از رهبران سیاسی، اقتصادی و نظامی، نهادهای اصلی را کنترل می‌کنند، سیاست‌های عمومی را شکل می‌دهند و بر جهت‌گیری جامعه اثر می‌گذارند.

🔻۳) نقش روشنفکران: روشنفکران به عنوان متفکران انتقادی باید با جامعه درگیر شوند و ساختارهای قدرت مستقر را به چالش کشند. روشنفکران باید از دانش و نفوذ خود برای حمایت از تغییرات اجتماعی و عدالت استفاده کنند.

🔻۴) نقد اثرات غیر انسانی نهادهای مدرن بر افراد.

🔻۵) بررسی پیامدهای اجتماعی جامعه توده‌ای (mass society)  دوران پس از جنگ جهانی دوم و تاثیر رسانه‌های جمعی، فرهنگ مصرف و استانداردسازی بر استقلال فردی و تفکر انتقادی.

🔻۶) تاکید بر آزادی انسان در شکل دادن به جامعه. شرکت فعالانه افراد در زندگی سیاسی و اجتماعی و به چالش کشیدن نیروهایی که استقلال شخصی را محدود می‌کنند.

🔻۷) نقد رویکرد اثبات‌گرایی در جامعه‌شناسی و تاکید بر رویکردی کیفی و انسان‌گرایانه.