🔶«کلانشهر و فرهنگ» در موزه مَلِک🔶

📝 یادداشت دکتر نعمت الله فاضلی با عنوان «کلانشهر و فرهنگ» در موزه مَلِک

✅ ۲۵ دی ماه ۹۹

🔵 دوشنبه ۲۲ دی ماه ۱۳۹۹ برای رونمایی از کتاب «کلانشهر و فرهنگ» به کتابخانه و موزه ملک در خیابان سی تیر تهران رفتم. دبیرخانه کلانشهرها و همچنین کتابخانه و موزه ملک در این برنامه بسیار تلاش کردند و سنگ تمام گذاشتند. جای تقدیر و شکرگذاری است که هنوز با همه بحران ها، می کوشیم کتاب ها را دوست بداریم.

✅ رونمایی از کتاب یکی از آئین ها برای شناساندن کتاب هاست، و در واقع جشن تولد کتاب است. اگرچه نمی دانم این جشن ها تا چه میزان موجب مبارک شدن کتاب ها می شوند!

🔻چند خبرنگار از خبرگزاری ها با شوق دیدنی ازاین نشست خبر و گزارش تهیه می کردند. به این می اندیشیدم که کاش این گزارش ها موثر واقع شوند و این کتاب و کتاب هایی که معرفی می شوند توجه مردم را به خود جلب کند و عطش خواندن را در آنها بیفزاید. هر چند انتظاری است دور از ذهن!

✅ در این نشست حضوری و مجازی معاونان فرهنگی و اجتماعی بیست شهر و کلانشهر بزرگ کشور و برخی مدیران شهری دیگر هم حضور داشتند. کاش این حضور هم معنادار باشد و زمینه ای برای خواندن و گفت و گو جدی تر درباره کتاب ها و دانش ها در فضای حکمرانی شهری کشور ایجاد شود. این هم البته شاید انتظاری است دور از ذهن! اما نکته جالب تر برایم این بود که دکتر مرادی دبیر دبیرخانه کلانشهرهای کشور تحلیلی انتقادی از توسعه شهری کشور داشت و همدلی کاملی با «کلانشهر و فرهنگ» ابراز کردند.

🔻جناب دکتر عیدی و دکتر مرادی هم گفتند از مخاطبان سخنرانی ها و کانال تلگرامی ام هستند. این هم از برکات تلگرام است که فرصتی فراهم کرده است تا همه حتی مدیران هم بتوانند با ما دانشگاهیان همراه شوند و گاه و بی گاه حرف های ما را هم بشنوند. هر چند بعید است این شنیدن ها تغییری در فضای حکمرانی کشور ایجاد کند! رونمایی کتاب «کلانشهر و فرهنگ» با سخنرانی من و جناب آقای دکتر عیدی و دکتر مرادی و اهدا یک نسخه از کتاب با امضاء حاضرین به موزه پایان یافت. از این که نسخه ای از کتابم در این کتابخانه و موزه باشکوه بماند واقعا خوشحال شدم. حس خوبی است که هر کس بتواند سهمی هر چند ناچیز در این فرهنگ داشته باشد.

✅ و اما مهیج ترین بخش تجربه ام بازدید از موزه ملک بود و گفت و گوهایی که با کارشناسان و مدیر موزه داشتم. در پایان رونمایی از «کلانشهر و فرهنگ» به دعوت رضا دبیری نژاد (رئیس محترم موزه ملک) از موزه دیدن کردیم.

🔻حاج حسین ملک بازرگان بزرگ و بیل گیتس تاریخ معاصر ماست که اموالش را وقف فعالیت های فرهنگی کرد و یادگاری جاودانه بجای گذاشت. دکتر عیدی (معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری اصفهان) که در جلسه هم حضور داشت گفتند که حاج حسین ملک سرمشق و الگوی آرمانی کنشگری فرهنگی است.

🔻ثروتمندان می توانند با تبدیل سرمایه اقتصادی شان به سرمایه فرهنگی خدمت بزرگی به جامعه کنند و در عین حال مانند ملک به شخصیتی جاودانه تبدیل شوند. وقتی موزه ملک و سرنوشت حاج حسین ملک را دیدم یاد پی یر بوردیو افتادم که معتقد بود سرمایه فرهنگی است که هدف و غایت انسان است. همه سرمایه های دیگر (اجتماعی، اقتصادی، طبیعی و سیاسی) برای این هستند که به انسان کمک کنند تا سرمایه فرهنگی او را ارتقاء بخشند. اکنون حاج حسین ملک هم صاحب بزرگ ترین سرمایه فرهنگی است و هم شخصیت و نام بلند او سرمایه فرهنگی برای تمام تاریخ و ملت ایران و حتی بشریت است.

✅ این موزه شگفت انگیز نمایش باشکوهی از نقش ایران در تاریخ علم، هنر، ادبیات و فناوری است. در این موزه می توان برخی از قدیمی ترین نسخه های خطی فارسی را تماشا کرد. تماشای صفحات دستنویس کتاب های چند صد ساله حس حیرت و اعجاب را در من بر می انگیخت. در این نسخه های خطی شاهد هنرنمایی شگفت انگیز انسان ایرانی در اندیشیدن، زیبایی شناسی، تذهیب و شاید مهم تر از همه میزان صبر و همت گذشتگان تاریخ ما برای نوشتن و انتشار دانش در زیباترین شکل ممکن بود.

🔻کارشناس موزه توضیح دادند که نگارش و تذهیب برخی از کتاب ها سی سال طول کشیده است. مجموعه نسخه های خطی موزه ملک گنج بزرگی از هنرها، علوم و فناوری هاست که زاییده تخیل، خلاقیت و اندیشه انسان ایرانی در طول قرون متمادی است.

🔻رضا دبیری نژاد برایم از برنامه های موزه صحبت کرد و چشم انداز تازه ای که این موزه برای گسترش نقش موزه ها در ایران اتخاذ کرده است. موزه ملک تلاش می کند تا به نهادی برای کنشگری اجتماعی تبدیل شود و به یاری کودکان کار و گروه های فرودست اجتماعی برود. داستان موزه ها در ایران خود داستان شنیدنی است. اکنون قریب به هفتصد تا هزار موزه در ایران داریم. موزه های خصوصی هم در حال گسترش هستند. شهرها با موزه های شان در حال توسعه یافتن هستند. اما در میان این انبوه موزه ها، موزه ملک چیز دیگری است.

🔵 خوشبختانه این موزه سایت مجازی دارد و می توان از دور هم آن را تماشا کرد. هر چند تنفس کردن در فضای موزه تجربه ای است بی بدیل. موزه ملک از جمله فضاهای فرهنگی است که باید دید.