«نگاهی انتقادی به محتوا و کارکرد مقاله‌های علوم اجتماعی »
2025-02-08«فرهنگ های در حال ظهور در ایران امروز»
2025-02-08گزارش رونمایی از کتاب «پشت دریاها شهری است؛ فنون، روش‌ها و کاربردهای مردم‌نگاری شهری» نوشته دکتر نعمت الله فاضلی روز سه شنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۲ در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران
***
همشهری آنلاین: کتاب «پشت دریاها شهری است؛ فنون، روش‌ها و کاربردهای مردم‌نگاری شهری» نوشته دکتر نعمت الله فاضلی روز سه شنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۲ در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی شد.
مراسم رونمایی از کتاب پشت دریاها شهری است در غرفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سالن ۷B ناشران کتاب‌های دانشگاهی برگزار شد.
دکتر نعمت‌الله فاضلی در مراسم رونمایی از کتاب جدید خود، نگاه خود در تالیف این کتاب را «کمک به توسعه شهر در ایران» عنوان کرد.
او ایده اصلی خود در این کتاب را معرفی روشی عنوان کرد که «بتواند مدیرت شهری و مطالعات شهری را متناسب با نیازهای واقعی مردم تغییر دهد.»
دکتر فاضلی در جمع اساتید، دانشجویان و علاقه مندان شرکت کننده در مراسم رونمایی کتاب گفت: «من نمی گویم مردم نگاری شهری ابداع من است اما تحقیقا می‌گویم که این اولین کتاب مستقلی است که مردم نگاری شهری را به زبان فارسی برای مردم ایران و به طور کامل معرفی می‌کند.»
- مفاهیم: روزنامه‌نگاری مردم‌نگارانه چیست؟
فاضلی یادآوری کرد که کتاب را به دکتر ناصر فکوهی تقدیم کرده است. او گفت، ایشان بیش از ۳۰ عنوان کتاب تالیف و ترجمه دارند و نسلی از مردم شناسان و انسان شناسان را تربیت کرده و به توسعه و گسترش گفتمان انسان شناسی خدمت کرده است. در ابتدای کتاب در بخشی از تقدیم نامه آمده است: «این کتاب را به دکتر ناصر فکوهی استاد دانشگاه تهران و انسان شناس پر تلاش ایرانی به پاس خدمات موثر و ارزنده‌اش برای توسعه دانش و بینش انسان شناسی و به ویژه انسان شهری در ایران تقدیم می‌کنم.»
کتاب پشت دریاها شهری است در ۱۳ فصل و در سه بخش کلی، شامل «اهمیت، تاریخ، کاربردها و قلمرو مردم نگاری شهری»، «مردم نگاری به مثابه روش» و «طرح هایی برای خودمردم نگاری شهری تهران» تالیف شده است. به گفته مولف در بخش اول کتاب، شامل روندها، تاریخچه، تحولات و کاربردهای مردم نگاری در رشته های جامعه شناسی، انسان شناسی، مطالعات فرهنگی و مطالعات شهری است. در این بخش دو فصل به مردم نگاری مردمی یا مردم نگاری عمومی و مردم نگاری کاربردی اختصاص داده شده است. فاضلی نگاه خود در بخش اول را متمرکز بر «ارائه تجربه های جهانی و ایرانی در زمینه کاربرد مردم نگاری در مطالعه شهر» عنوان کرد.
«مردم نگاری در ایران بیشتر به معنای مطالعه سنت‌ها، فولکلور، عشایر و روستاها است و آن را به عنوان روشی که وارد مطالعه وضعیت دشوار و پیچیده کلان شهری مثل تهران شود کمتر داشته‌ایم. من سعی کرده‌ام در این کتاب مردم نگاری را در چشم اندازی جدید ارائه کنم و آن را برای مسائل امروز یک جامعه پیچیده و صنعتی بزرگ مقیاس که با جامعه عشایری و روستایی تفاوت‌های عمده ای دارد به کار برم.»
او گفت، برای تالیف این بخش تمامی منابع مهم موجود جهانی و محلی را مرور کرده است.
دکتر فاضلی تلاش خود در فصل دوم را حول «آموزش اتنوگرافی یا مردم نگاری و اتواتنوگرافی یا خودمردم نگاری» عنوان کرد. او در تعریف خود مردم نگاری گفت، در این روش محقق بر اساس زندگی و تجربه شخصی خود ویژگی‌های جامعه و فرهنگ آن را تحلیل می‌کند.
فاضلی بخش پایانی کتاب را شامل مطالعات موردی پیرامون شهر ایرانی معرفی کرد. او گفت، در میان چهار فصل این بخش، «جالب ترین فصل مربوط به تجربه شهری شدن مردم ایران است.» به اعتقاد فاضلی بیش از ۵۰ درصد مردم ایران در کمتر از ۲۰ سال پیش همچنان روستایی بوده‌اند. «درست است که اولین شهرهای جهان در بین النهرین و ایران بوجود آمده اما به لحاظ جمعیت شناختی غلبه جمعیت شهری در ایران کمتر از ۲۰ سال است که اتفاق افتاده است. تا کنون کسی بررسی نکرده است که مردم ایران چگونه شهری شده اند و این سوالی مهم است. من سعی کرده‌ام به عنوان کسی که خود روستایی بوده، تجربه شخصی‌ام را شرح دهم.»
فصل دیگری از این بخش به ترافیک اختصاص داده شده است. به اعتقاد مولف کتاب، مردم ایران ترافیک را دوست دارند و «آن را تجربه تفریحی و فراغتی می‌بینند و عده‌ای حتی به امید ترافیک به خیابان ها می‌آیند.» فاضلی رو به علاقه مندانی که آن سوی میزهای کتاب همچنان به صحبت‌های او گوش می دادند و از این گفته اندکی متعجب شده بودند، با لبخند گفت: «برای درک بهتر نظر من ابتدا باید تمام این فصل را مطالعه کنید و سپس خود به نتیجه برسید.»
فصل دیگر به راه رفتن در شهر «به عنوان تکنیکی خاص در مردم نگاری شهری» اختصاص داده شده است.
فصل آخر کتاب پیرامون چای خوردن به عنوان کنشی شهری نگاشته شده است. به گفته فاضلی «مطالعات چای نوشی از مطالعات جهانی است و صدها کتاب در این زمینه نوشته شده است.» مولف در این فصل انواع الگوهای چای نوشی در ایران را به تفصیل بررسی کرده است.
دکتر نعمت الله فاضلی مدیران و کارگزاران شهری، دانشجویان و پژوهشگران انسان شناسی و مطالعات فرهنگی و در مرحله بعد عموم مردم را مخاطبان کتاب پشت دریاها شهری است برشمرد.
به گفته او در این کتاب «به دنبال روشی هستیم که سهم مردم عادی کوچه و بازار در شکل گیری شهرها را توضیح دهد. نیت اصلی آن بوده است که عنوان شود تک تک مردم ایران در شکل دادن به شهرها سهم دارند نه فقط شهرسازان و محققان.»