🔶 آزادی اندیشیدن 🔶

📝یادداشتی از دکتر نعمت الله فاضلی با عنوان آزادی اندیشیدن

✅ سوم مهرماه ۱۳۹۷

✅ در شب عاشورای امسال در روستای زادگاهم سخنرانی داشتم. از ده شب تا ۲ صبح ادامه یافت. سی چهل نفر از جوانان روستا شرکت داشتند. نکته جالب برایم این بود که آنها پرسش های بنیادین درباره دین و جامعه امروز ما مطرح می کردند؛ پرسش هایی که شهامت گفتن و نقل آنها در اینجا را ندارم. اما به نکته ای رسیدم که مدت هاست با آن مواجه می شوم. این که «نسل حاضر نسل پرسشگر است.»

✅ می خواهم توجه همه دوستان را به این پرسشگری جلب کنم؛ این پرسشگری اگر تأمل شود و در کانون توجه اندیشمندان قرا گیرد و از درون آن نوعی فلسفه و تفکر بیرون آید، باعث تحول و پیشرفت جامعه می شود. بخاطر داشته باشیم که پرسش کردن آغاز تفکر است اما اگر تداوم نیابد و به فلسفه ای روشن و مفاهیمی مشخص منجر نشود، تفکر نیست.

✅در صد سال گذشته نسل های گوناگون، پرسش های مهمی را مطرح کرده اند اما هنوز این پرسش ها به تفکر و فلسفه ای مشخص نرسیده است. نسل مشروطه، نسل انقلاب اسلامی و نسل کنونی، بنیادین ترین پرسش ها را طرح کرده اند، اما من نمی دانم آیا از این پرسش های بنیادی توانسته ایم به اندیشه و فلسفه ای دستیابیم یا نه.

✅ پرسشگری نسل انقلاب توانست سامان جامعه را به هم بریزد و ما را در موقعیت دشواری قرار دهد که لاجرم باید می اندیشیدیم و تفکر و فلسفه ای را می آفریدیم. اما از آنجا که فضای اندیشه ورزی آزاد در جامعه پساانقلابی نبود، تا این لحظه در موقعیت نابسامان پرسشگری درمانده ایم. پیامدهای اجتناب ناپذیر این موقعیت، موقعیتی که جامعه آبستن پرسش هاست، اما موانع آزادی نمی گذارند زایش فکری صورت گیرد.

✅ گاهی احساس می کنم فریادهای پرسشگری نسل جوان فعلی، فریادهای درد زایش جامعه است. باید دید آیا جامعه باز خواهد شد و اجازه این زایش را می دهد یا همچنان بسته می ماند.

✅ این نکات را در اینجا می نویسم تا آنهایی که امکان و مجالی دارند کمک کنند و دریابند که اگر برای بسط آزادی و شکل دادن محیطی امن برای اندیشه ورزی کوشش نکنیم، بزودی با بحران های ویرانگری روبرو خواهیم شد که جبران آن قرن ها زمان می برد. باید همه بکوشیم تا پرسشگری های نسل حاضر به اندیشه ورزی های جدی تبدیل شود. باید بیدار شویم و فرصت بدهیم تا در بیداری کامل برای اندیشه ورزی و اندیشه ورزان حرمت و احترام قائل شویم.

✅ بدانیم که با نیروی نظامی و ثروت اقتصادی و شعارهای داغ و خیالبافی های ایدئولوژیک جامعه نجات پیدا نمی کند. جامعه ما نیازمند «آزادی اندیشیدن» است.

✅ متأسفانه ما در چهل سال گذشته همچنان در مسیر ناامن سازی اندیشیدن قرار گرفتیم و نتوانستیم کمترین احساس امنیت را برای اندیشیدن ایجاد کنیم. هرگاه اندیشمندی ظاهر شد، با دیوار سخت سیاست و قدرت روبرو شد، سرش را به صخره و دیوارها کوبیدیم تا مبادا به اندیشه ای ختم شود.

✅ اکنون گمان می کنم فشارها از همه طرف این فضای ناامنی را احاطه کرده است تا شاید امکانی تازه و هوایی تازه شکل بگیرد. میدانم در این موقعیت که با تحریم ها، فشارها و محدودیت های اقتصادی و بحران ارز مواجهیم دعوت برای آزادی اندیشیدن، دعوت نابهنگامی است؛ اما باور کنیم که حتی برای عبور از همین بحران ها هم نیازمند اندیشه ورزی و خلاقیت فکری آزاد هستیم. امیدوارم ره پویان راه امام حسین (ع) به این بیندیشند که یکی از مهمترین ابعاد وجودی شخصیت و زندگی و راه امام حسین (ع) آزادگی بود.