همبستگی نوروزی

📝 یادداشت دکتر نعمت الله فاضلی، با عنوان همبستگی نوروزی

🔻۶ فروردین ۱۴۰۳

✅ اگر چیزی و تنها یک چیز درباره نوروز امروز واقعیت داشته باشد، همبستگی است. نوروزیان در سراسر جهان نوروز را جشن می گیرند و نوروزی می شوند. نوروز صدای مشترکی است که صدها میلیون انسان نوروزی با دین ها، زبان ها، تاریخ ها، هویت ها، ارزش ها و سرزمین های متفاوت آن را می خوانند و می گویند و روایت می کنند.

🔻نوروزیان امروزی حول محور جشن نوروز یکپارچه می شوند و برای یکدیگر، برای دیگران، برای طبیعت و حیوانات و گیاهان و حتی اشیا، و جهان شادی، بهروزی، زندگی، سربلندی و زیبایی آرزو‌ میکنند.

✅ این همبستگی چیست؟ نیازی به تحقیق و کنکاش دقیق نیست که همبستگی نوروزی حول محور دین نیست، حتی دین زرتشتی یا دین های باستانی دیگر. ادیان اعم از زرتشتی، مسیحی، هندویی، بودایی، یهودی و اسلامی می توانند گرد نوروز جمع شوند و آن را پاس بدارند. چنان که می بینیم چنین می کنند. اما نوروز امروز به دین یا دین های معین تعلق ندارد و همبستگی نوروزی همبستگی دینی نیست. اگرچه برخی دینداران همیشه کوشیده اند و می کوشند نوروز را دین مالی کنند تا آن را با ایدیولوژی و خواسته های شان منطبق سازند.

🔻همبستگی نوروزی، همبستگی زبانی نیز نیست. نوروز با همه زبان ها و گویش های فارسی، کردی، ترکی، بلوچی، عربی، هندی، لری، دری، گیلکی، مغولی و گویش ها و زبان های دیگر پیوند و تعامل دارد اما نوروز به زبان خاص و معینی وابسته و متعلق نیست.

🔻همبستگی نوروزی، همبستگی جغرافیایی و سرزمینی هم نیست. سازمان ملل متحد نوروز را رسما متعلق به دوازده کشور جهان می داند و عملا هم نوروز در همه چهار قاره جهان برگزار می شود. نوروز در هر سرزمین و دیاری یار و رفیق مردمان آن سرزمین شده است و جا و مکان خاص خودش را دارد.

🔻همبستگی نوروزی، همبستگی تاریخی نیز نیست. قصه ی چند هزار ساله نوروز فراز و فرودهایی پشت سرگذاشته و در بسترها و برهه های تاریخی ملت ها و قوم های گوناگون گفته و شنیده شده است. این قصه در درازنای تاریخ هر قوم، ملت و دیاری از نوروزیان تاریخ مندی و روایت تکین و یگانه اش را ساخته و برساخته است. قصه نوروز منحصر به تاریخ ایران نبوده و نمانده و نخواهد ماند.

🔻همبستگی نوروزی،  همبستگی آیینی واحد نیز نیست. رسم ها و عادات و آداب نوروزی در هر دین، هر سرزمین، هر زبان، هر تاریخ و هر قوم و قبیله و ملتی با شکل زندگی آنها سازگار شده و برپایه اعتباربخشی و به رسمیت شناختن تفاوت ها، دوام و بقا یافته است.

🔻همبستگی نوروزی چیست اگر اینها نیست؟ پاسخ روشن است، همبستگی نوروزی همبستگی حذف محور نیست. نوروز امروز برای برتری یکی بر دیگری، اعتباربخشی برخی و اعتبارزدایی برخی دیگر، حق و باطل کردن و تفرقه میان ملت ها و قوم ها و دین ها نیست و نمی تواند باشد.

✅ همبستگی نوروزی، یکپارچگی محور و هستی محور است.  نوروز همبستگی و یکپارچگی انسان و طبیعت، انسان و انسان و انسان و خالق هستی است. بنیان نوروز همبستگی است، نه برتری جویی و سلطه گری. اگر چنین نبود چنین جهان گستر نمی شد و نمی ماند.

🔻همبستگی نوروزی هدف و آرمانی دارد. این آرمان را در “مواجهه شادمانه و صلح جویانه” با تفاوت های زبانی، دینی، تاریخی، طبیعی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی می بینیم. نوروز امروز و امروزی همبستگی است که نه رهبری دینی دارد و نه رهبری سیاسی، بلکه همگان در فرایند زیست جهان عادی، مادی و معنوی شان  آن را تولید و بازتولید می کنند و نوروز را متناسب با نیازها، نیروها و نهادهای شان شکل و معنا می دهند.

🔻همبستگی نوروزی نمایش اطاعت از این و آن یا وابستگی به قدرت و حکومت نیست، بلکه همبستگی مدنی، آزاد و داوطلبانه همگان با حفظ تفاوت های شان حول زندگی با همه ی ابعادش هست.

✅ همبستگی نوروزی، برپایه تکثر و تفاوت استوار شده است نه حذف فرهنگ، دین، زبان، قوم یا گروهی اجتماعی به نفع برتری و سلطه ی فرهنگ، دین، زبان، قوم یا گروه اجتماعی معین.

🔻همبستگی نوروزی همبستگی ای سیاسی و اخلاقی است، اما نه سیاست همگن ساز، خودکامه، سلطه جو، ستیزگر، تبعیض ساز و انسان ستیز. همبستگی نوروزی بر کرامت انسان و طبیعت استوار است. دشمنان نوروز این همبستگی را خطرناک می دانند. جای شگفتی هم نیست. نوروز خود را خادم خودکامگان و سلطه جویان نمی کند. طبیعی است که خشم آنها را برانگیزد.

🔻همبستگی نوروزی، همبستگی برای نو شدن و پویایی و تغییر است؛ پویایی و نو شدن حول تغییر هر آن چیزی که کرامت انسان و طبیعت را خدشه دار می کند، و هر آنچه میان انسان ها تفرقه می افکند و موجب بهره کشی و ستم و سرکوب می شود.

🌸همبستگی نوروزی، همبستگی برای تغییر به شیوه ای جمعی و همگانی است. سامان و سازماندهی این همبستگی را تک تک نوروزیان و روال ها و نشانه ها و اندیشه های برخاسته و برآمده از جمع، جامعه و تاریخ و تجربه زیسته قوم ها و ملت ها و گروه ها بر عهده دارند.