ملاقات اصیل

📝 یادداشت دکتر نعمت الله فاضلی، با عنوان ملاقات اصیل

🔹️۲۴ فروردین ۱۴۰۴

🔻ملاقات مقامات ایران و آمریکا چیزی را در حوزه عمومی برجسته کرد که کمتر به آن توجه شد: اهمیت و جایگاه ملاقات در زندگی بشر.

🔻این روزها مناقشه سیاسی بر مستقیم یا غیرمستقیم بودن ملاقات مقامات بود، و برخی این مناقشه را بازیگوشی و لفاظی سیاسی بی‌ارزش می‌دانستند.

🔻کاری به این مناقشه و حتی به نتایج آن ندارم. اما ملاقات مفهوم بنیادی و زندگی‌ساز انسان است. در پنجم شهریور ۱۴۰۰ یادداشت “زندگی سراسر ملاقات است”  در همینجا نوشتم و به نظریه مارتین بوبر عارف، شاعر، رمان نویس و فیلسوف اتریشی، درباب چگونگی تاثیر “ملاقات‌ها” یا دیدارهای ما آدم‌ها با هم و با طبیعت در تعیین سرشت و سرنوشت ما انسان‌ها را به اشاره توضیح دادم.

🔻 بوبر عمرش را صرف این می‌کند که نشان دهد:
All real life is meeting.

🔻در ۱۳۸۰، رساله کوچک “من و تو” شاهکار فلسفی بوبر به فارسی ترجمه شد. والتر کافمن در مقدمه‌ای بر این کتاب درباب شخصیت بوبر مهمترین ویژگی او را “اصرار او بر برقرار کردن گفت و شنود صمیمانه‌ی واقعی” و “کوشش جهت طی فاصله‌ها و پل زدن بر تفاوت‌های سنی، زمینه‌های گوناگون فرهنگ و زبان و گوش دادن و برقراری ارتباط” می‌داند (من و تو ۱۳۸۰: ۱۷).

🔻کافمن که متخصص برجسته‌ی زندگی و اندیشه‌ی بوبر است او را “پیامبر امروزی” (همان ۲۸) می‌نامد، پیامبری که هدفش “ایجاد روشی جدید برای زندگانی و جامعه‌ای تازه بود” (همان ۳۴). در کتابش “من و تو” می‌خواهد ” رابطه انسان با انسان” نه انسان با خدا و “جامعه بیمار” را بهبود بخشد (همان ۳۵).

🔻اما این “پیامبر امروزی” چگونه جامعه‌ی بیمار را شفا می‌دهد؟ نسخه‌اش چیست؟ کافمن می‌نویسد: آموزه بوبر اینست که شیوه درست خواندن کتاب‌ها و متون را بیاموزیم. می‌گوید “ما باید بیاموزیم که احساس کنیم کتاب‌ها ما را مخاطب قرار می‌دهند به مانند موجودی انسانی از فراسوی آن. چنانکه گویی انسانی مستقیما با ما سخن می گوید. کتاب یا مقاله یا شعر خوب، عمدتا شیء نیست که مورد استفاده قرار گیرد یا تجربه شود، بلکه صوت شماست، صوتی که مرا مخاطب قرار می‌دهد و پاسخ می‌خواهد”(همان ۳۶).

🔻بوبر از ما می‌خواهد اولا کتاب و متنی را بخوانیم که ” مستحق خواندن” است؛ ثانیا طوری بخوانیم که گویی با نویسنده‌ای ملاقات می‌کنیم و او را می‌شنویم. این ملاقات کردن اساس اندیشه نجات‌بخش بوبر است.

🔻نسخه بوبر برای شفای انسان و جامعه بیمار امروزی همین ملاقات کردن است. در کتابش ” دیدار ناگهان” (بوبر ۱۴۰۳) که زندگینامه کوتاه خودنوشت اوست، برخی دیدارهای سرنوشت‌سازش را روایت می‌کند و نشان می‌دهد اگر انسان ” دیدار اصیل” با کسی یا چیزی نصیبش شود، تحولی شگرف در وجودش رخ می‌دهد.

🔻 دیدار اصیل دیداری است که ما دیگری را عمیقا می‌شنویم و درک می‌کنیم. ما اغلب وفادارانه به دیگران گوش نمی‌دهیم. از اینرو اغلب رویارویی‌های ما “نادیدار” است.

🔻بوبر نشان می‌دهد “آدم بودن به معنای رویارویی با دیگر ماهیت‌های موجود است” (همان ۶۳). بلوغ و بالندگی ما به دیدارها و ملاقات‌هایمان بستگی دارد و الا بیمار می‌مانیم.

✅ ملاقات اصیل مبنای رشد ماست، مهم نیست مستقیم باشد یا غیرمستقیم.