لوطی، نه لات

📝 یادداشت دکتر نعمت الله فاضلی، با عنوان لوطی، نه لات

🔻۲۱ تیر ۱۴۰۲

✅ کلیپ حضور لوطی ها بر مزار استاد محمدعلی فردین، بازیگر برجسته سینمای ایران، دیدنی است. فردین بازیگر محبوب مردمی و مراد لوطی هاست. فیلم “سلطان قلب ها”ی فردین در سال ۱۳۴۷، فردین را هم سلطان قلب های مردم کرد. فردین برای من هم شخصیتی محبوب است. او نماد لوطی با مرام بود.

✅ لوطی، تیپ اجتماعی بود که در دوره ی قاجار حضور پر رنگی در جامعه ی ما داشت. در دوره ی پهلوی قهرمان و تیپ سینمایی شد. فیلم سینمایی “لات جوانمرد” ساخته سال ۱۳۳۷ آغاز ظهور این تیپ سینمایی بود.

🔻استاد پرویز اجلالی از این تیپ در کتاب کلاسیک و ماندگارشان “دگرگونی اجتماعی و فیلم های سینمایی در ایران” تحلیل جالبی ارایه کرده اند. اجلالی می گوید در سینمای زمان شاه بهروز وثوقی، نماد لات و  فردین، نماد لوطی با معرفت بود.

✅ لوطی ها لات نیستند. مردمدار و بی آزارند و از آدم های مظلوم هم حمایت می کنند. لوطی ها در انقلاب مشروطه هم سهمی داشتند. سیوان بالسلو در کتاب خواندنی شگفت انگیزش “مردانگی در ایران” شرح جالبی از این نقش می دهد و می نویسد ستارخان هم از لوطی های بزرگ و خوشنام بود. 

🔻لوطی ها منش و نمادگرایی خاص دارند که در پوشش و مدیریت بدن و لحن آنها پیداست. بعد از انقلاب ۵۷ لوطی ها از سینما تقریبا حذف شدند اما همچنان در جامعه وجود دارند.

🔻لوطی ها خودشان را در امتداد سنت و فرهنگ عیاری و جوانمردی می دانند. اما با نمادهای فرهنگ عامه پسند مدرن هم خودشان را آراسته اند.

🔻لوطی های سینمایی، چیزی شبیه کابوها و گاوچران های هالیوودند. هالیوود هم گاوچران ها را تیپ سینمایی کرد و فیلم های کلاسیک کابویی آموزه های اخلاقی دارند.

✅ لوطی ها به خاطر تفاوت های نمادین شان در مدیریت بدن، جالب اند و دیدنی. اما نمادی از گذشته، به ویژه دوره شاه هم هستند. لوطی ها بخشی از حافظه فرهنگی جامعه اند، حافظه ای که حکومت میلی به حفظ آن ندارد.

🔻 لوطی ها پاره ای از نمادگرایی تهران هم هستند هر چند در شهرهای دیگر هم ممکن است باشند. عبدالله مستوفی در کتاب “‌شرح زندگانی من” لوطی ها را “شخصیت های محلی تهران” معرفی می کند که مورد احترام بودند چون آزاری به دیگران نمی رسانند، ساده و بی آلایش بودند و از دسترنج خود نان می خوردند و ..

🔻لوطی ها نمادی از بدن مردانه و قدرت هم هستند، اگرچه امروزه این تصویر از مرانگی روبه افول است. شرح سیوان بالسلو در کتاب مردانگی ایرانی” در این باره خواندنی است.

✅ لوطی ها در جهان رسانه ای شده و دنیای مجازی چه سرشت و سرنوشتی خواهند داشت؟

🔻 لات ها رو به افزایش اند و لوطی ها رو به کاهش. چرا؟

🔻امروز مردم چه تصوری از لوطی ها دارند؟

🔻دنیای لوطی ها هنوز دنیای ناشناخته ای است و نمی دانیم چرا لوطی ها هنوز باقی مانده اند و آیا در آینده هم باقی می مانند؟

✅ این ها کنجکاوی هایی هستند که با تحلیل آنها می توان دریچه ای برای دیدن سویه های پنهان جامعه ی ایران ساخت.