لذت تدریس

📝 یادداشت دکتر نعمت الله فاضلی، با عنوان لذت تدریس

🔹️۴ خرداد ۱۴۰۴

✅ این روزها کم تر از لذت معلمی و تدریس حرف و حدیثی گفته می شود. هر چند آموزش در مملکت ما بحرانی است، اما تدریس کردن همچنان می تواند سرشار از لذت ها و رضایتمندی ها باشد. برای من همیشه چنین بوده و هست. شاهد ادعایم دانشجویانم هستند. مطمئنم برخی شان این یادداشت را می خوانند و می توانند گواهی دهند که هنگام تدریس چطور سرمست و ملنگ می شوم!

✅ اکنون ۳۴ سال است که در دانشگاه ها تدریس می کنم و یک سال هم در مدرسه علامه حلی تهران تدریس کردم. سرجمع ۳۵ سال می شود. هر چند در تیر ۱۴۰۰ بازنشسته شدم و در دوره دولت رییسی برایم کلاس نگذاشتند و عملا باید گفت ۳۲ سال تدریس کرده ام. بعد از رییسی اجازه دادند مجدد به کلاس هایم برگردم.

🔻آن سه سال از سال های تلخ زندگی ام بود. محرومیت از کلاس برایم سخت بود، چه، از لذات تدریس محروم بودم. می دانم همه مدرسان دانشگاه تدریس را تجربه ای لذتبخش نمی دانند. و صد البته، همه دانشجویان هم تجربه های شیرین از کلاس های درس ما مدرسان ندارند. نمی خواهم چون و چرای لذت نبردن برخی دانشجویان و مدرسان را بکاوم، مقصودم بیان تجربه خودم است و قدردانی از دانشجویانم که به من فرصت یادگیری و لذت بردن از کلاس را داده اند و می دهند.

🔻یکی از مهم ترین لذاتم از تدریس مشاهده دانشجویانی است که به موضوعات درسی ام علاقه مند شده و شکوفا می شوند. در نیمه اردیبهشت امسال (۱۴۰۴)  کسی به موبایلم زنگ زد و گفت حسین محمدپرست هستم و دکتری جامعه شناسی دارم و در ۱۳۷۲ دانشجوی درس جامعه شناسی هنر و ادبیات شما بوده ام. گفت در کلاس هایم به جامعه شناسی ادبیات علاقه مند شده و طی این ۳۲ سال عاشقانه به تحقیق و تامل در جامعه شناسی پرداخته و حاصلش کتابی شده با عنوان ” جامعه شناسی ادبیات”. این کتاب در ۱۴۰۳ چاپ شده و آن را هم به من تقدیم کرده است.

🔻آدرسم را گرفت و نسخه ای برایم پست کرد. محمدپرست اهل تالش است و در این سال ها او را ندیده ام. پست کتابش را چند روز پیش برایم آورد. وقتی کتاب را باز کردم از شوق گریستم. تماشای این که دانشجوی جوانی را انگیزه داده و در شکوفایی اش سهمی داشته ام برایم مسرت بخش بود. اصلا مگر لذتی بالاتر از این هم هست؟

✅ این یکی از لذات معلمی است.  آلن بوت در کتاب “آموزش تاریخ در دانشگاه” که دوستم محسن علوی پور آن را ترجمه کرده (۱۳۹۹) می نویسد در سال ۱۹۹۳ پژوهشی در بین بیش از هزار مورخ در آمریکا انجام شد و “اکثریت قابل توجهی از آنها اعتقاد داشتند که تعامل با دانشجویان نوعی رضایت منحصربفرد در آنها ایجاد می کند” (بوت ۱۳۹۹: ۷).  این استادان هم گفته اند “نظاره کردن پیشرفت و بلوغ فکری دانشجویان، مهم ترین پاداش در نظر آنها بوده است”( همان ۸).

🔻اما برای مدرسان و استادان علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی، در تدریس لذت ناب دیگری هم هست. شری لی لینکن در کتاب خواندنی و ماندگارش “یادگیری ادبی” این لذت را تجربه حاصل از ” مشارکت و بحث انتقادی” (لینکن ۱۳۹۷: ۸) می داند. دانشجویانم می دانند که این لذت را در کلاسهایم تا نهایت ممکن تجربه می کنند.