ثریا به ثریا رفت؛ به یاد استاد سید مهدی ثریا

📝 یادداشت دکتر نعمت الله فاضلی، با عنوان ثریا به ثریا رفت؛ به یاد استاد سید مهدی ثریا

🔻۲۲ آذر ۱۴۰۲

✅ دیروز سه شنبه ۲۱ آذر (۱۴۰۲)  ‌استاد سید مهدی ثریا، انسان شناس، معلم و مترجم برجسته ایران از میان رفت.

🔻در میان عامه اهل فکر به خاطر ترجمه هایش در حوزه روانکاوی و روان درمانگری سرشناس بود. کتاب “انسان در جستجوی خویش” اثر رولو می از ترجمه های پر تیراژ و پر خواننده اوست.

🔻 ثریا به انسان شناسی روان شناختی علاقه و تسلط داشت.  در این زمینه هم سال های طولانی در دانشگاه تهران تدریس کرد. تالیفاتی هم داشت. از جمله “شخصیت در فرهنگ” که اثری خواندنی و ماندگار است.

✅ آشنایی ام با استاد از سال ۱۳۷۳ زمانی که مدیر کل مرکز پژوهش های بنیادی ( پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات کنونی) بودم آشنا شدم. آن زمان استاد کتاب ” جوامع سنتی و تغییرات فنی” اثر جورج فاستر انسان شناس کلاسیک آمریکایی استاد دانشگاه برکلی را برای مرکز پژوهش های بنیادی ترجمه کرد و بعدها آن کتاب چاپ شد.

🔻 سال ۱۳۷۷ که قصد تحصیل دکتری در خارج را داشتم صمیمانه مرا حمایت و تشویق کرد و از دانشگاه برکلی برایم پذیرش گرفت. اما آن زمان اجازه تحصیل در آمریکا را به ما نمی دادند و من عاقبت سر از دانشگاه لندن در آوردم.

🔻استاد آن سال ها مشغول نوشتن مقالاتی در زمینه کاربرد مردم شناسی برای جامعه ایران بود. در اولین دیدارمان مقاله “مشکل بهداشتی و آموزش بهداشت” را که تازگی در مجله نامه علوم اجتماعی چاپ کرده بود با خودش آورده بود و با شوق شگفتی مرا تشویق می کرد که توجه ام را بر کاربردهای مردم شناسی در ایران متمرکز کنم.

🔻همین باعث شد در همان سال ها با مشارکت پژوهشکده مردم شناسی و همکاری استاد فقید اصغر عسگری خانقاه همایش کاربردهای مردم شناسی در ایران را برگزار کنیم و نتایج این همایش هم در شماره ویژه ای از مجله “نامه علوم اجتماعی ” چاپ شد.

✅ استاد ثریا در ۱۳۷۷ مقاله “مردم شناسی کاربردی و کاربرد مردم شناسی” را نوشت و چاپ کرد. این مقاله همچنان از ارزشمندترین مقالات در این زمینه است.

🔻به خاطر رهیافت علمی اش که عمیقا به جایگاه و اهمیت شخصیت و عاملیت در فرهنگ توجه داشت، همواره می کوشید راهی برای بهبود تربیت و آموزش پیدا کند. بر این باور بود که فرهنگ نقش تعیین کننده ای در تکوین شخصیت افراد دارد. نظریه “فرهنگ فقر” اسکار لوییس را او به زبان فارسی در ۱۳۵۳ ترجمه و معرفی کرد. آن زمان هنوز شاهکار کلاسیک “فرزندان سانچز” لوییس به فارسی برگردان نشده بود.

✅ استاد ثریا تمام عمر در ایران ماند و عاشقانه و غمخوارانه برای مردم و فرهنگ ایران نوشت، ترجمه کرد، معلمی نمود و کوشید.

🔻ثریا به رغم خدمات ماندگارش، گمنام زیست و گمنام از میان ما رفت. اما آن ها که او از نزدیک می شناختند و شاگرد و همکلامش بودند گواهی می دهند که بزرگی استاد ثریا شخصیت بزرگوار و فرهیخته و مهربان و دلسوزش بود.

🔻از جمله نوادری بود که آنچه را می نوشت و می اندیشید در منش و متن وجودش جلوه گر می ساخت. استاد ثریا از نسل انسان شناسان بزرگ و فرهیخته ایران چون نادر افشار نادری، محمود روح الاامینی، و علی بلوکباشی بود. این نسل، تشخص داشتند و در فرهیتخگی و ایراندوستی و دانشوری ممتاز و کم مانند بودند.

🥀 یاد و نامش جاودان و روحش شاد.